สพฺพโส รูปสญฺญานนฺติ อิทํ กสฺมา คณฺหิ, กิํ ปฐมชฺฌานาทิสมงฺคิโน รูปาทิปฏิสํเวทนา โหตีติ? น โหติ, ยาว ปน กสิณรูปํ อารมฺมณํ โหติ, ตาว รูปํ สมติกฺกนฺตํ นาม น โหติฯ อสมติกฺกนฺตตฺตา ปจฺจโย ภวิตุํ สกฺขิสฺสติฯ สมติกฺกนฺตตฺตา ปน ตํ นตฺถิ นาม โหติ, นตฺถิตาย ปจฺจโย ภวิตุํ น สกฺโกตีติ ทสฺเสตุํ อิทเมว คณฺหิฯ

ชฏิลวาสิกาติ ชฏิลนครวาสินีฯ น จาภินโตติอาทีสุ ราควเสน น อภินโต, โทสวเสน น อปนโตฯ สสงฺขาเรน สปฺปโยเคน กิเลเส นิคฺคณฺหิตฺวา วาเรตฺวา ฐิโต, กิเลสานํ ปน ฉินฺนนฺเต อุปฺปนฺโนติ น สสงฺขารนิคฺคยฺหวาริตคโตฯ วิมุตฺตตฺตา ฐิโตติ กิเลเสหิ วิมุตฺตตฺตาเยว ฐิโตฯ ฐิตตฺตา สนฺตุสิโตติ ฐิตตฺตาเยว สนฺตุฏฺโฐ นาม ชาโตฯ สนฺตุสิตตฺตา โน ปริตสฺสตีติ สนฺตุฏฺฐตฺตาเยว ปริตาสํ นาปชฺชติฯ อยํ, ภนฺเต อานนฺท, สมาธิ กิํ ผโลติ อิมินา อยํ เถรี ตาลผลญฺเญว คเหตฺวา ‘‘อิทํ ผลํ กิํ ผลํ นามา’’ติ ปุจฺฉมานา วิย อรหตฺตผลสมาธิํ คเหตฺวา ‘‘อยํ, ภนฺเต อานนฺท, สมาธิ กิํ ผโล วุตฺโต ภควตา’’ติ ปุจฺฉติฯ อญฺญาผโล วุตฺโตติ อญฺญา วุจฺจติ อรหตฺตํ, อรหตฺตผลสมาธิ นาเมโส วุตฺโต ภควตาติ อตฺโถฯ เอวํสญฺญีปีติ อิมาย อรหตฺตผลสญฺญาย สญฺญีปิ ตทายตนํ โน ปฏิสํเวเทตีติ เอวํ อิมสฺมิํ สุตฺเต อรหตฺตผลสมาธิ กถิโตติฯ

7. โลกายติกสุตฺตวณฺณนา

[38] สตฺตเม โลกายติกาติ โลกายตวาทกาฯ สตตนฺติ สทาฯ สมิตนฺติ นิรนฺตรํฯ ติฏฺฐเตตนฺติ ติฏฺฐตุ เอตํ, มา เอตํ ปฏฺฐเปถ, โก โว เอเตน อตฺโถฯ ธมฺมํ โว พฺราหฺมณา เทเสสฺสามีติ อหํ โว จตุสจฺจธมฺมํ เทเสสฺสามิฯ

ทฬฺหธมฺโมติ ทฬฺหธนุํ คเหตฺวา ฐิโตฯ ธนุคฺคโหติ อิสฺสาโสฯ ทฬฺหธนุ นาม ทฺวิสหสฺสถามํ วุจฺจติฯ

ทฺวิสหสฺสถามํ นาม ยสฺส อาโรปิตสฺส ชิยาพทฺโธ โลหสีสาทีนํ ภาโร ทณฺเฑ คเหตฺวา ยาว กณฺฑปฺปมาณา อุกฺขิตฺตสฺส ปถวิโต มุจฺจติฯ สิกฺขิโตติ ทส ทฺวาทส วสฺสานิ อาจริยกุเล อุคฺคหิตสิปฺโปฯ กตหตฺโถติ เอโก สิปฺปเมว อุคฺคณฺหาติ, กตหตฺโถ น โหติ อยํ ปน กตหตฺโถ จิณฺณวสิภาโวฯ กตูปาสโนติ ราชกุลาทีสุ ทสฺสิตสิปฺโปฯ ลหุเกน อสเนนาติ อนฺโต สุสิรํ กตฺวา ตูลาทีหิ ปูเรตฺวา กตลกฺขปริกมฺเมน สลฺลหุกกณฺเฑนฯ เอวํ กตญฺหิ เอกอุสภคามี ทฺเว อุสภานิปิ คจฺฉติ…เป.… อฏฺฐุสภคามี โสฬส อุสภานิปิ คจฺฉติฯ อปฺปกสิเรนาติ นิทฺทุกฺเขนฯ อติปาเตยฺยาติ อติกฺกเมยฺยฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – ยถา โส ธนุคฺคโห ตํ วิทตฺถิจตุรงฺคุลํ ฉายํ สีฆเมว อติกฺกาเมติ, เอวํ สกลจกฺกวาฬํ สีฆํ สีฆํ อติกฺกมนสมตฺเถน ชเวน สมนฺนาคโตฯ สนฺธาวนิกายาติ ปทสา ธาวเนนฯ เอวมาหํสูติ เอวํ วทนฺติฯ

8. เทวาสุรสงฺคามสุตฺตวณฺณนา

[39] อฏฺฐเม สมุปพฺยูฬฺโห อโหสีติ ปจฺจุปฏฺฐิโต อโหสิฯ สงฺคาเมยฺยามาติ สงฺคามํ กเรยฺยาม ยุชฺเฌยฺยามฯ อปยิํสุเยวาติ ปลายิํสุเยวฯ อุตฺตเรนาภิมุขาติ อุตฺตรามุขา หุตฺวาฯ อภิยนฺเต วาติ อนุพนฺธนฺติเยวฯ ภีรุตฺตานคเตนาติ ภีรุตฺตานํ ภยนิวารณํ ปติฏฺฐานํ คเตนฯ อกรณียาติ ยุทฺเธน กิญฺจิ อกตฺตพฺพาฯ กสฺมา ปน เนสํ สงฺคาโม โหตีติ? อสุรา หิ ปุพฺเพ ตาวติํสวาสิโน, เต จิตฺตปาฏลิยา ปุปฺผนกาเล ทิพฺพปาริจฺฉตฺตกปุปฺผํ อนุสฺสรนฺติฯ ตโต อุปฺปนฺนโกธา ‘‘คณฺหถ เทเว’’ติ สมฺมุขสมฺมุขฏฺฐาเนเนว สิเนรุํ อภิรุหนฺติ, เทวาปิ นิกฺขมนฺติฯ เตสํ โคปาลกทารกานํ อญฺญมญฺญํ ทณฺฑเกหิ ปหรณสทิสํ ยุทฺธํ โหติฯ สกฺโก เทวราชา เหฏฺฐา ปญฺจสุ ฐาเนสุ อารกฺขํ ฐเปตฺวา อุปริ เทวปุรํ ปริวาเรตฺวา อตฺตสทิสา วชิรหตฺถา ปฏิมา ฐปาเปสิฯ อสุรา เหฏฺฐา ปญฺจ ฐานานิ ปฏิพาหิตฺวา อภิรุฬฺหา อินฺทปฏิมาโย ทิสฺวา นิวตฺติตฺวา อสุรปุรเมว คจฺฉนฺติฯ

ทกฺขิเณนาภิมุขาติ ทกฺขิณามุขา หุตฺวาฯ อปทํ วธิตฺวาติ นิปฺปทํ นิรวเสสํ วธิตฺวาฯ